بررسی شاخص‌های کالبدی ـ اجتماعی مسکن در تعیین بلوک‌های فقیرنشین با استفاده از مدل تحلیل عاملی (مطالعه‎ی موردی: شهر کرمانشاه)

فقر در ایران به‎مانند دیگر کشورهای جهان، روبه فزونی و رشد است و شهرهای کشور را با مسائل و مشکلاتی روبه‎رو ساخته است. شهر کرمانشاه به‎عنوان یکی از کلان‎شهرهای کشور با پدیده‎ی فقر روبه‎رو است که در این مقاله به بررسی آسیب‌شناسی کالبدی شهر کرمانشاه پرداخته می‌شود. هدف از بررسی حاضر، شناخت شرایط و ویژگی‌های مسکن بوده تا بتوان با بررسی دقیق آن، به شناسایی آسیب‌های کالبدی ـ ‌اجتماعی مساکن در سطح شهر پرداخت. روش پژوهش تحلیلی ـ کمّی بوده و برای شناخت شهر از نظر کالبدی‌ ـ ‌اجتماعی، در سطح بلوک‌های شهر کرمانشاه از داده‎های سرشماری نفوس و مسکن سال 1385 و از 9 شاخص متوسّط بُعد خانوار، تراکم جمعیّت در واحد مسکونی، سرانه‎ی خالص مسکونی، سرانه‎ی ناخالص مسکونی، تراکم خالص مسکونی، میزان تراکم جمعیّت شهری، تراکم مسکونی جمعیّت، تراکم خانوار در واحد مسکونی، تراکم نفر در واحد مسکونی استفاده شده که با روش‌های آماری به سه شاخص ترکیبی تبدیل و نتایج با بهره‎گیری از مدل تحلیل عاملی و نرم‎افزار Arc/GIS ارزیابی شده‎اند. بنابراین در این مقاله با تأکید بر شاخص‌های کمّی مسکن، به نمایش فقر در بلوک‎های شهر کرمانشاه، به‎عنوان نمادی از بازتاب فیزیکی نابرابری اجتماعی پرداخته شده است. جامعه‎ی آماری در این مقاله شهر کرمانشاه در سال 1385 است. نتایج به‎دست آمده از این بررسی نشان می‌دهد که از دیدگاه شاخص‌های کالبدی ـ ‌اجتماعی، مسکن شهر کرمانشاه دارای 1718 بلوک برابر با 1/21 درصد خیلی مرفّه، 1149 بلوک برابر با 1/14 درصد مرفّه، 3475 بلوک برابر با 7/42 درصد متوسّط، 1224 بلوک برابر با 1/15 درصد فقیر و 529 بلوک برابر با 5/6 درصد خیلی فقیر بوده است. یادآوری این نکته لازم است که نتایج به‎دست‎آمده تنها با تکیّه بر شاخص‌های مورد استفاده در این مقاله است و در صورت عدم مشکلات آماری و به‎‌کارگیری شاخص‌های بیشتر، این احتمال وجود دارد که نتایج تحت تأثیر قرار گیرند.